در اکثر موارد شاهد این موضوع هستیم که مفهوم دو عبارت مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد در یک سازمان به جای یکدیگر به کار می‌روند. در حالیکه این دو مفهوم با یکدگیر متفاومت هستند و از جمله وظایف مهم بخش منابع انسانی به شمار می‌آیند که با هدف برآورد سازی انتظارات عملکردی و ارزیابی رشد و موفقیت یک سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به نقش برجسته این دو مفهوم در سازمان‌ها، در این مقاله از ایریسا مگ قصد داریم تا تفاوت مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد را به زبان ساده شرح دهیم. امیدواریم که مطالعه این مقاله در مسیر بهبود استراتژی‌های فعلی کسب و کار برای شما کاربری و مفید باشد.
در این مقاله به بررسی موضوعات زیر می‌پردازیم:
- مدیریت عملکرد چیست؟
- اهداف مدیریت عملکرد مدیران و کارکنان چیست؟
- ارزیابی عملکرد چیست؟
- تفاوت مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد چیست؟
مدیریت عملکرد چیست؟
مدیریت عملکرد که معادل انگلیسی آن Performance Management است، به مجموعه فرایندهایی مستمر و گسترده اشاره دارد که با هدف برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی اهداف کارمندان و میزان مشارکت آن‌ها در سازمان انجام می‌شود. به بیان دیگر، هدف اصلی مدیریت عملکرد تشویق و بهبود کارایی کارکنان در یک مجموعه و سازمان است. همچنین، مفهوم مدیریت عملکرد به رویکرد و آموزش‌های لازم برای برقراری یک نظام منصفانه در فرایند ارزیابی عملکرد کارمندان و ایجاد همدلی میان کارکنان و سرپرستان اطلاق می‌شود. این رویکرد مستمر، نقش پررنگی در موفقیت استراتژیک و تحقق اهداف سازمان‌ها دارد.
| بیشتر بخوانید: تعریف تحول دیجیتال یا دیجیتالی شدن فرایندهای کسب و کار چیست؟ |
این فرایند شامل مراحل زیر می‌شود:
1. مرحله اول مدیریت عملکرد را می‌توان تعیین هدف در نظر گرفت که شامل تعیین کردن اهداف و وظایف کارمندان مطابق با اهداف و استراتژی‌های سازمان است.
2. مرحله دوم، بازخورد و ارزیابی منظم عملکرد کارکنان است که در طول سال و در دوره‌های منظم صورت می‌گیرد.
3. در مرحله سوم و یا همان مرحله توسعه و پیشرفت، یک برنامه توسعه شخصی با هدف بهبود عملکرد فردی براساس بازخوردها تنظیم می‌شود.
اهداف مدیریت عملکرد مدیران و کارکنان چیست؟
در دنیای سرتاسر رقابت، مدیران به ارزش استفاده از شیوه‌های نوین مدیریت سازمان‌ها آگاه شده‌اند و ساز و کارهای قدیمی مدیریتی دارند به مرور زمان منسوخ می‌شوند و کارایی خود را از دست می‌دهند. در این راستا، چرخه مدیریت عملکرد را می‌توان یکی از رویکردهای استراتژیک و پویا در نظر گرفت که نتیجه آن بهبود کارایی سازمان است. از دیگر اهداف اصلی مدیریت عملکرد مدیران و کارکنان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1. یکی از اهداف Performance Managementاین است که اهداف و مقاصد فردی کارکنان و اهداف استراتژیک سازمان با یکدیگر همسو و هماهنگ شوند؛ به گونه‌ای که تمام منابع انسانی و تیم‌ها در جهت دستیابی به اهداف مشترک و موفقیت سازمان عمل کنند.
2. زمانی که کارمندان احساس می‌کنند که مشارکت آن‌ها در اهداف سازمان ارزشمند است، با انگیزه بیشتری کار خواهند کرد و نسبت به سازمان و کار خود متعهد می‌شوند.
3. با مدیریت عملکرد و ارزیابی بازخوردها می‌توان بخش‌هایی که کارمندان نیاز به بهبود دارند را شناسایی کرد و با ارائه یک راهنما اصولی، فرصت‌های کارآمد برای توسعه و ارتقاء مهارت‌ها و توانایی‌ها را در اختیار آن‌ها قرار داد که نتیجه آن افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت کار و افزایش رضایت شغلی خواهد بود.
| بیشتر بخوانید: ذهنیت رشد در مقابل ذهنیت ثابت: پذیرش مهارت‌ها و فرصت‌های جدید |
ارزیابی عملکرد چیست؟
ارزیابی عملکرد که در انگلیسی به آن Performance Appraisal گفته می‌شود، یکی از مراحل مدیریت عملکرد به حساب می‌آید. در این فرایند، عملکرد کارمندان در یک بازه زمانی معین یا دوره‌ای به صورت مستمر ارزیابی می‌شود و هریک از مدیران و مسئولین، عملکرد هر یک از کارکنان را براساس معیارهای مشخص، شناسایی می‌کنند.
به بیان ساده‌تر، ارزیابی عملکرد یک بررسی منطقی و سیستماتیک است که با هدف ارزیابی نقاط قوت و ضعف کارمندان و میزان پتانسیل آن‌ها صورت می‌گیرد. بررسی این تجزیه و تحلیل منطقی مهارت‌ها و توانایی کارکنان به رشد هر یک از کارمندان و افزایش بهره‌وری آن‌ها کمک می‌کند و تاثیر مستقیمی بر افزایش کارآیی و اثربخشی سازمان خواهد داشت.
تفاوت مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد چیست؟
همانطور که در مطالب فوق ذکر شده است، مفهوم مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد با یکدیگر متفاوت هستند؛ متناقض نیستند! به بیان دیگر، بازخورد عملکرد بخشی از مدیریت عملکرد در یک سازمان است که به صورت دوره‌ای عملکرد کارکنان را تجزیه و تحلیل می‌کند. در مقابل، مدیریت عملکرد مجموعه‌ای از فرایندهای با تداوم و جامع‌تر است که شامل تعیین اهداف، نظارت بر پیشرفت و ارائه بازخورد به کارکنان برای بهبود عملکردشان می‌شود. در این مسیر، ابتدا عملکرد هر یک از کارکنان به عنوان یک کل مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرد و در Performance Management، تمرکز بر روی عملکرد شغلی فرد است.
از دیگر تفاوت مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد می‌توان به دامنه و محدوده بررسی اشاره کرد. با وجود آنکه هر دو فرایند در محل کار انجام می‌شوند، ارزیابی عملکرد بر اهداف شخصی کارمندان و عملکرد آن‌ها در گذشته اشاره دارد. در صورتی که مدیریت عملکرد رویکردی جامع‌تر خواهد داشت و بر انطباق اهداف تیم و کارکنان متمرکز می‌شود.
در دنیای امروزی، بررسی مداوم عملکرد و تعامل کارکنان هر سازمان برای افزایش بهره‌وری الزامی است. به همین خاطر، بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها از ارزیابی عملکرد و مدیریت عملکرد به عنوان دو ابزار کاربردی و پویا در حوزه مدیریت منابع انسانی استفاده می‌کنند تا موفقیت استراتژی‌های خود برای بهبود عملکرد کارکنان و افزایش بهره‌وری سازمان را تضمین نمایند. مدیران می‌توانند با بهره‌مندی از مدیریت عملکرد در مسیر دستیابی به اهداف سازمان، یک محیط مشارکتی ایجاد نمایند و اهداف سازمان و راه‌های دستیابی به آن‌ها را به کارکنان ابلاغ کنند. در چنین محیطی، کارکنان و مدیران احساس تعلق خاطر بیشتری به سازمان خواهند داشت و یک تعهد دو طرفه میان سازمان و کارمندان شکل می‌گیرد که نتیجه آن افزایش سهم سازمان در بازار است.